Inspreekmoment René Blok – Commissie Vergadering 8 mei
Onderwerp: Vaststelling Beleidsplan Klimaatadaptatie 2025–2030

Tijdens de Vergadering Commissie Omgeving en Financiën van 08-05-2025 in het gemeentehuis heeft de René Blok, vertegenwoordiger van het Vlinderhuis Epe, gebruikgemaakt van het inspreekrecht om zijn visie te delen mbt zwerfafval van sigarettenpeuken in de gemeente Epe ivm het vaststellen van het beleidsplan Klimaatadaptatie 2025–2030. (wil je het nog een keer naluisteren dat kan op https://epe.raadsinformatie.nl/vergadering/1259439)

Hieronder de tekst van het inspreekmoment

“In de eerste plaats wil ik mijn waardering uitspreken voor het feit dat u het probleem van sigarettenpeuken in de openbare ruimte erkent. Deze erkenning is een belangrijke eerste stap en ik ben verheugd dat we nu kunnen overgaan tot actie en het ontwikkelen van beleid om dit complexe probleem aan te pakken en hopelijk opgelost te krijgen. En om hier voldoende middelen beschikbaar voor te gaan stellen.

Bij binnenkomst in het gemeentehuis stapte u over de tegel van de rookvrij generatie. Zoals u weet is dit een initiatief voortkomend uit het preventieakkoord bedoeld om bewustzijn te creëren rondom de gevaren van roken en om gedragsverandering te stimuleren, namelijk: Ga niet roken. Ondanks 4 jaar van campagnes is het aantal rokers helaas niet afgenomen en zien we dat rond de 20 % van onze inwoners rookt waarvan 2/3 dagelijks. Dat zijn een kleine 5000 inwoners in onze gemeente. De gemiddelde roker rookt 10 sigaretten per dag.

Het aantal peuken dat wekelijks in onze gemeente op straat beland is schrikbarend en verontrustend. Het zijn er geen honderden, geen duizenden, het zijn er tienduizenden. Het Vlinderhuis doet al twee jaar zijn best om dit probleem aan te pakken maar de hoeveelheid peuken is zo groot dat we maandelijks twee stoelen vol kunnen verzamelen. Wij hebben al heel veel bereikt in de afgelopen10 jaar op het gebied van zwerfafval en het creëren van bewustzijn over onze eigen leefomgeving en zien gedragsverandering. Bewustwording heeft tijd nodig.

Maar als vertegenwoordigers van onze gemeente uitgerekend op deze tegel of vlak naast de ingang staan te roken, dan moeten we ons afvragen waar we als gemeenschap heen willen. Er gaat hier iets fout. Ik gun ieder zijn plezier en genot, en ik zal als roker de laatste zijn om een ander te vertellen te stoppen met roken. Dit is een persoonlijke keuze. Maar hier gaat het ook niet om. Het weggooien van sigarettenpeuken op straat is een mentaliteitskwestie die we niet langen kunnen negeren.

De hotspots van de peuk op straat zijn duidelijk: de fietsenstallingen bij winkels, terrassen, ingangen van afhaal- fast food restaurants, kapperszaken en bij alle parkeerplaatsen in dorpscentra. Ironisch genoeg ook bij sportscholen /clubs/verenigingen, hangplekken en natuurlijk de bushaltes. Het is zorgwekkend dat mensen denken dat een ander of de gemeente deze wel zal opruimen. Hier hebben we een mentaliteitsprobleem. Dan hebben we nog toeristen die ook zien dat ze massaal op straat liggen. Dit geeft een verkeerd signaal af aan toeristen en bezoekers, namelijk dat het in deze groene gemeente kan en mag.

Wij hebben al heel veel hindernissen genomen en er is veel goed maar ook fout gegaan. Dus ook deze hindernis kunnen wij nemen, mits alle neuzen dezelfde kant op staan. Dit is nu niet het geval. Integendeel. Dat blijkt wel uit het grote aantal peuken op straat en nog erger in onze waterputten. Het lijkt of nog niet iedereen dezelfde richting op wil.

Ondernemers negeren het probleem of erger, ze blazen het letterlijk van zich af richting buurman en waterputten. Het schoonblazen van eigen stoepen of terrassen terwijl je je buurman of anderen met de rommel opzadelt moet stoppen. Dit gedrag draagt bij aan de verslechtering van onze omgeving en de kosten die daarmee gepaard gaan. Het is een metafoor van ‘Wegblazen en niet meer mijn probleem’. Bovendien beginnen ondernemers elkaar te verwijten en dit maakt het er niet gezelliger op.

De horeca en organisatoren van evenementen zijn ook nog niet voldoende betrokken bij het voorkomen van zwerfafval, waaronder sigarettenpeuken. Na een evenement blijven er te veel peuken achter, omdat er geen goede oplossingen zijn voor rokers om hun peuk weg te gooien. Dit probleem moet serieus worden aangepakt in toekomstige evenementvergunningen en bij het maken van beleidsafspraken. De enige die dit heeft ondervangen is de organisatie van EPOP die de samenwerking met het Vlinderhuis zocht.

Wat we nodig hebben zijn duidelijke afspraken met alle betrokken partijen. We moeten middelen beschikbaar stellen die bijdragen aan het voorkomen van het verder vervuiling van onze bodem en water door schadelijke gifstoffen en microplastics. Ook hier kan het Vlinderhuis een rol vervullen doordat deze subsidies kan aanvragen, bijvb. bij Waterschap V&V. De Waterschappen geven al aan dat het steeds moeilijker wordt om alle gifstoffen, medicijnresten en microplastics uit het water te filteren en de kosten blijven stijgen. Dit zullen we allemaal merken in de verhoging aanslag waterschapsbelasting voor 2026.

Daarom roep ik u allen op om inwoners, sportverenigingen en organisatoren van evenementen en vooral ondernemers te betrekken bij de oplossing van dit complexe probleem. Het is onrealistisch om te verwachten dat organisaties zoals het Vlinderhuis, Vebego of Circulus de tienduizenden peuken maandelijks opruimen. Hier ontbreken capaciteit maar ook de middelen. En vergeet niet, het niet op straat gooien kost niks, dat is gratis.

Dus niet langer achteraf opruimen of laten liggen, maar aan de voorkant aanpakken. Mentaliteit en gedragsverandering bewerkstelligen. Dit kan alleen door te blijven communiceren en duidelijk hanteerbaar beleid te ontwikkelen.

Ik leg deze verantwoordelijkheid bij u neer: Erken het probleem, neem verantwoordelijkheid, ontwikkel beleid, zorg voor goede communicatie en voor handhaving. De kronkel om het gedrag van het op straat gooien van jouw afval en dan vooral afval wat bijdraagt aan milieuschade zoals de sigarettenfilters goed te praten moet stoppen.

We moeten stoppen met het bagatelliseren en tolereren van het weggooien van sigarettenfilters. Ik vraag u allen om dit probleem de komende tijd scherp in de gaten te houden bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Laten we samen werken aan een schonere en gezondere gemeente. Want ook hier geld, om onze Burgervader te quoten: Tot hier en hier verder.

Ik dank u voor uw aandacht.